Chuyện làm ăn

Vì sao vẫn còn chuyện ‘lấy đá ghè chân’ doanh nghiệp?

Các DN mong muốn được cắt giảm nhiều hơn nữa ở khâu thủ tục để không phải chịu cảnh 'lấy đá ghè chân' làm hạn chế sản xuất và sức cạnh tranh.

Những trái khoáy từ các quy định cũ lẫn dự thảo quy định mới trong một số luật, nghị định về hóa chất, an toàn thực phẩm, công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa… làm tăng thủ tục, tăng chi phí, lỡ cơ hội kinh doanh, gây cản trở hoạt động xuất nhập khẩu. Điều này không khác gì chuyện “lấy đá ghè chân” doanh nghiệp và làm hạn chế sức sản xuất, cạnh tranh của hàng Việt.

Mới đây, khi góp ý vào Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi), liên quan đến vấn đề “Tổ chức, cá nhân nhập khẩu hóa chất phải thực hiện khai báo hóa chất nhập khẩu (Khoản 5, Điều 13), bà Đào Thị Thu Huyền, Phó giám đốc đối ngoại Công ty TNHH Canon Việt Nam, nhận xét nếu bắt buộc khai báo tất cả các hóa chất thì chỉ mang tính chất thủ tục. Do đó, không cần thiết phải khai báo tất cả các hóa chất vì gây mất thời gian và lãng phí nhân lực.

Gia tăng thủ tục, tạo ra các điểm nghẽn

Liên hệ thực tế tại công ty, theo bà Huyền, là doanh nghiệp (DN) sản xuất, không phải là DN sản xuất hay kinh doanh hóa chất, mà đã nhập khẩu hơn 400 loại hóa chất trong đó có hơn 100 hóa chất thuộc danh mục phải khai báo. Hiện nay, công ty khai báo 1-2 lần/tuần và chỉ cần 1 người phụ trách. Nhưng nếu phải khai báo toàn bộ hóa chất nhập khẩu thì sẽ thực hiện khai báo tới hơn 400 lần/tuần, theo đó cần 4 người chỉ để thực hiện khai báo.

“Như vậy, việc khai báo tất cả các loại hóa chất tăng thủ tục, chi phí, nhân lực gấp 4 lần”, bà Huyền than phiền.

Chính vì thế, vị phó giám đốc đối ngoại của Canon Việt Nam đề xuất giữ nguyên như quy định hiện hành. Tức là chỉ áp dụng khai báo trước khi nhập khẩu đối với hóa chất có điều kiện, hóa chất cần kiểm soát đặc biệt.

Ở một diễn biến khác, hôm 17/3, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep) đã có công văn gửi đến Phó thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long và một số bộ trưởng để góp ý Dự thảo 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm.

Đáng chú ý, trong công văn này, phía Vasep chỉ rõ Dự thảo 3 của Nghị định (vào ngày 14/3/2025) đã giảm bớt một vài bất cập so với Dự thảo 1, nhưng vẫn còn gia tăng thêm các thủ tục hành chính, tạo ra các điểm nghẽn.

Cụ thể là thêm 3 thủ tục hành chính mới không có trong Luật An toàn thực phẩm: Thu hồi Giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố, tạm ngừng tiếp nhận đăng ký bản công bố và thu hồi bản tự công bố.

Hơn nữa, còn gia tăng các nội dung trong các thủ tục hành chính hiện hành. Cụ thể là gia tăng cả về thời gian thẩm tra hồ sơ tự công bố (lên tới 3 tháng khiến DN không dám sản xuất, kinh doanh trong thời gian chờ này).

Điều này cũng dẫn đến việc tất cả các sản phẩm đang sản xuất, nhập khẩu bình thường đều phải tự công bố/công bố lại do hồ sơ đã nộp đều tuân thủ theo quy định của Nghị định 15/2018 nên không phù hợp với quy định về hồ sơ như tại Dự thảo.

Trong khi đó, như lưu ý của ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Vasep, Dự thảo chưa áp dụng triệt để nguyên tắc quản lý rủi ro và chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm cũng như chưa có biện pháp tăng cường hậu kiểm cơ sở, hậu kiểm sản phẩm. Hơn nữa, Dự thảo cũng chưa có quy định cụ thể việc áp dụng triệt để chuyển đổi số trong quản lý, cũng như chưa có giải pháp đánh giá nguy cơ theo chuỗi.

Không những vậy, theo ông Nam, bản Dự thảo 3 chưa đưa ra được các biện pháp quản lý phù hợp, chưa giải quyết được các khoảng trống pháp lý còn tồn tại của Nghị định 15/2018/NĐ-CP. Thứ nhất là chưa có quy định chuyển mục đích sử dụng cho sản phẩm nhập khẩu để chế biến xuất khẩu (XK), gia công XK sang tiêu dùng nội địa hoặc ngược lại. Thứ hai là chưa có quy định về “giới hạn hiệu năng phân tích tối thiểu – MRPL” đối với hóa chất, kháng sinh cấm trong thực phẩm.

Làm hạn chế sức cạnh tranh hàng Việt

Bên cạnh góp ý nêu trên, cũng trong tháng 3/2025, có 9 hội, hiệp hội DN có liên quan đến lĩnh vực chăn nuôi, thức ăn chăn nuôi, thú y, phân bón, sữa, an toàn thực phẩm đã đồng loạt gửi công văn lên Tổng Bí thư Tô Lâm để phản ánh một số nội dung bất cập của Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật (Luật TCQC) và Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Luật CLSP) đã tồn tại gần 20 năm, có nhiều nội dung không còn phù hợp, đang gây rất nhiều khó khăn phiền hà cho người dân, DN, hạn chế sức sản xuất, sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

Trong công văn này có chỉ rõ “việc quy định công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa, đang là căn nguyên gây áp lực, phiền hà rất lớn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân, DN trong nước”. Hiện nay, Quốc hội đang cho phép sửa đổi 2 Luật này, là cơ hội rất tốt để tháo gỡ những nút thắt, bất cập nêu trên.

Nên nhắc thêm, hồi tháng 1/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam (Vusta) đã có văn bản gửi đến Quốc hội để sửa đổi hai Luật nêu trên với quan điểm “không áp dụng hình thức công bố hợp quy sản phẩm, hàng hóa như quy định hiện hành và trong dự thảo sửa đổi”.

Bởi lẽ, việc công bố hợp quy sản phẩm hiện nay rất hình thức không có ý nghĩa trong thực tế quản lý, song đang gây phát sinh nhiều chi phí vật chất và thời gian cho người sản xuất, kinh doanh. Hơn thế nữa, nó còn làm tăng chi phí sản xuất, làm lỡ cơ hội kinh doanh và gây cản trở cho hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa.

Như thông tin của Vusta, theo giá dịch vụ hiện nay, trung bình một sản phẩm, hàng hóa được đánh giá quy trình sản xuất và lấy mẫu thử nghiệm để công bố hợp quy, có thời hạn 3 năm phải công bố lại, có mức chi phí dao động từ 3-5 triệu đồng/sản phẩm. Với mức chi phí này, thì một DN quy mô vừa, thường có từ 200-300 loại sản phẩm, tốn kém từ 800 triệu – 1,2 tỷ đồng và nếu tính trên phạm vi quốc gia sẽ tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng.

Mặt khác, vì phải lấy mẫu thử nghiệm để công bố hợp quy sản phẩm, hàng hóa, vô hình chung đã buộc 100% các lô hàng hóa nhập khẩu vào Việt Nam phải thực hiện kiểm tra chất lượng trước thông quan. Rồi làm chậm thời gian thông quan từ 7-10 ngày/lô.

Đó là chưa kể còn làm tăng chi phí hàng hóa, nguyên liệu sản xuất nhập khẩu vào Việt Nam. Bởi vì ngoài kinh phí kiểm tra, công bố hợp quy thông quan từ 3-7 triệu đồng/lô hàng, còn là chi phí bao bì phải thiết kế riêng cho thị trường Việt Nam (có dấu hợp quy…) và những yêu cầu xác nhận của cơ quan chức năng nước xuất xứ, theo những quy định cá biệt của phía Việt Nam. Điều này làm cho các nhà cung cấp phải nâng giá hàng hóa hoặc đưa ra các điều kiện khắt khe hơn với đối tác Việt Nam.

Từ những vấn đề nêu trên, với các quy định cũ hay dự thảo quy định mới vẫn loanh quanh không muốn cắt bỏ những bất cập, thậm chí là tăng thêm thủ tục và chi phí, không khác gì việc “lấy đá ghè chân” DN làm hạn chế sức sản xuất, sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

Nguồn: vnbusiness

Chủ đề liên quan:Chuyện làm ăn Doanh nghiệp

Bài kế tiếp

‘Cơn lốc’ thuế quan từ Mỹ: Việt Nam làm gì để giữ chân doanh nghiệp FDI?

Đừng bỏ lỡ

HTX du lịch tìm cách thích ứng với nhu cầu thị trường

Bình luận

Chuyện làm ăn

GS. Nguyễn Mại: Phải có chính sách để FDI hợp tác với doanh nghiệp Việt thay vì để họ cạnh tranh

GS. Nguyễn Mại

Việt Nam đang thiếu chính sách kết nối theo chuỗi để doanh nghiệp tư nhân có thể bắt tay hợp tác thay vì bị cạnh tranh từ những ‘gã khổng lồ’ về vốn và công nghệ.

Mặc dù, khu vực kinh tế tư nhân hiện đang tạo ra khoảng 51% GDP của nền kinh tế, đóng góp khoảng 30% nguồn thu ngân sách nhà nước, thu hút 85% lực lượng lao động, là động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế.

Tuy nhiên, sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân vẫn chưa được như kỳ vọng khi phần lớn vẫn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, trình độ công nghệ chưa cao. Trong bối cảnh kinh tế biến động, chịu tác động bởi các cú sốc từ bên ngoài, doanh nghiệp tư nhân càng dễ chịu tổn thương.

Vì vậy, phát triển kinh tế tư nhân càng trở thành nhiệm vụ quan trọng để khu vực này trở thành một trong những trụ cột quan trọng hàng đầu của nền kinh tế và là động lực quan trọng nhất để thúc đẩy tăng trưởng.

Phân tích về những nguyên nhân khiến doanh nghiệp tư nhân chưa phát triển được như kỳ vọng, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với GS. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE).

Thưa ông, một số ý kiến cho rằng môi trường kinh doanh chưa thuận lợi, doanh nghiệp tư nhân gặp tình trạng phân biệt đối xử về đất đai, vốn, thị trường và gặp bất lợi về thuế, hải quan so với doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp FDI dẫn đến khu vực này kém phát triển, ông đánh giá sao về quan điểm này?

Thay vì đánh giá các FDI đang lấn lướt doanh nghiệp tư nhân chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, Việt Nam đang thiếu chính sách kết nối theo chuỗi để doanh nghiệp tư nhân có thể bắt tay hợp tác thay vì bị cạnh tranh từ những “gã khổng lồ” về vốn và công nghệ.

Một trong những lợi ích khi thu hút các doanh nghiệp FDI đến đầu tư tại Việt Nam ngoài giải quyết bài toán lao động, tạo giá trị gia tăng còn có tác dụng lan toả đến các doanh nghiệp trong nước để cùng phát triển. Tác dụng lan toả của FDI hiện nay không phải là không có mà chưa thực sự như mong muốn bởi vì hiện nay chúng ta chưa có chính sách kết nối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp tư nhân.

Đáng lẽ ra, các doanh nghiệp FDI có vender là doanh nghiệp Việt Nam phải được hưởng ưu đãi cao hơn so với các doanh nghiệp mang vender của họ sang Việt Nam.Chúng tôi đã đề nghị nhiều lần với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và bây giờ là Bộ Tài chính nhưng đáng tiếc là hiện vẫn chưa có những chính sách như vậy.

Chúng ta phải tìm ra mô hình để doanh nghiệp FDI bắt buộc phải tạo cơ hội cho doanh nghiệp nội tham gia vào chuỗi giá trị, chuỗi sản xuất của họ, đồng thời cũng để nâng dần trình độ của các doanh nghiệp trong nước.

Tập đoàn Samsung khi đầu tư vào Thái Nguyên và Bắc Ninh, thời gian đầu họ đã đưa 87 vender cấp 1 của họ vào Việt Nam và chỉ sử dụng 4 – 5 doanh nghiệp vender cấp 2, cấp 3 trong các khâu đóng gói bao bì, vận chuyển. Những khâu này không đáng bao nhiêu giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất của họ.

Nhưng đến khi Samsung mở nhà máy sản xuất điện tử, điện lạnh tại TP HCM, họ đã lựa chọn 9 doanh nghiệp Việt Nam, mỗi doanh nghiệp cử ba chuyên gia sang Hàn Quốc để học tập và làm việc ba tháng để học hỏi cách vận hành, quản lý của họ để làm sao đáp ứng 18 tiêu chí trở thành vender cấp 1 cho Samsung.

Trong vòng ba tháng, 9 doanh nghiệp Việt Nam này đã chuyển đổi cách quản trị, sắp xếp lại dây chuyền, tìm kiếm công nhân, người lao động tay nghề cao và họ đã đáp ứng được yêu cầu của Samsung. Cả 9 doanh nghiệp này đều chưa đầu tư thêm mà chỉ thay đổi cách quản trị, dây chuyền mà đã nâng cao năng lực sản xuất lên 50%.

Sau đó, Samsung đã phối hợp với Bộ Công Thương làm các lớp tập huấn cho chuyên gia Việt Nam để nhóm chuyên gia này lại tư vấn cho các doanh nghiệp. Vì vậy, từ 9 vender là doanh nghiệp Việt Nam, hiện nay Samsung có hơn 300 vender là doanh nghiệp nội, trong đó có trên 100 doanh nghiệp cấp 1.

Chỉ có đưa các chính sách vừa yêu cầu vừa ưu đãi, khuyến khích thì doanh nghiệp nội mới có cơ hội hợp tác với các FDI thay vì cạnh tranh hay đối đầu.

Các doanh nghiệp tầm trung của Việt Nam hoàn toàn đủ sức làm vender của các doanh nghiệp FDI nhưng họ không có điều kiện, tiếp cận và cần sự hỗ trợ từ Nhà nước.

Cũng không cần cử chuyên gia đi học ở Nhật Bản hay Hàn Quốc mà nên học từ chính các FDI trong nước để chuyển giao, đổi mới, công nghệ, quản trị. Chỉ có nâng cao được năng suất lao động và trình độ công nghệ, các doanh nghiệp mới tăng trưởng bền vững và không phụ thuộc quá nhiều về tài nguyên đất đai hay vốn.

Như ông đã phân tích, những bất cập về chính sách, khó khăn trong việc tiếp cận vốn tín dụng, đất đai của doanh nghiệp tư nhân dẫn đến thực trạng số doanh nghiệp thuộc khu vực dịch vụ chiếm tới 66,8%, trong khi doanh nghiệp công nghiệp lại rất ít ỏi. Vậy phải làm sao để phát triển khu vực này, bởi các quốc gia phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc đều phải có một nền công nghiệp rất vững chắc?

Công nghiệp hoá, phát triển khoa học công nghệ là quá trình tất yếu để đột phá và trở thành nước phát triển. Quá trình công nghiệp hóa của Hàn Quốc được tiến hành từ năm 1961 đến năm 1991. Trong ba thập niên đó, Hàn Quốc từ một nước nghèo nàn trở thành một trong những cường quốc đứng đầu Đông Á.

Tương tự, Nhật Bản cũng có một nền công nghiệp phát triển với khoa học kỹ thuật tiên tiến bởi đây là gốc của quá trình tăng năng suất lao động, tạo ra giá trị gia tăng cao hơn

.Tại Việt Nam, mới đây Bộ chính trị đã ban hành Nghị quyết 57 về khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đang tiến hành Tổng kết Nghị quyết của Trung ương về Kinh tế tư nhân để ra định hướng và giải pháp nhằm đưa khu vực kinh tế tư nhân trở thành động lực tăng trưởng quan trọng. Đây là một định hướng rất đúng đắn.

Chính phủ cũng đã ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn và Đề án Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030.

Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tiếp tục phát triển mạnh với tinh thần dám nghĩ, dám làm, phát huy trí tuệ, bản lĩnh của người Việt Nam; chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam xếp hạng 44/132, tăng 4 bậc so với năm 2022.

Định hướng của Chính phủ đã có, hệ thống chính sách đang dần được hoàn thiện. Đặc biệt là cần phát huy tốt hơn nữa vai trò của Hiệp hội nghề nghiệp.

Ở Việt Nam đang có hàng nghìn hiệp hội doanh nghiệp theo các ngành nghề nhưng hiện vẫn hoạt động theo kiểu chia sẻ thông tin với nhau chứ chưa có cơ chế hợp tác theo kiểu doanh nghiệp lớn hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và dần dần lan toả ra. Đồng thời, Chính phủ cũng chưa có những cơ chế để hỗ trợ các hiệp hội này.

Bên cạnh đó, văn hoá hợp tác của Việt Nam cũng chưa thực sự tốt, các doanh nghiệp khi phát triển hơn một chút thì “cá lớn nuốt cá bé” hoặc ra thị trường nước ngoài thì cạnh tranh nhau, phá giá để giành thị phần.

Ở góc độ vĩ mô, xu hướng này sẽ làm giảm tốc độ phát triển của cả khu vực doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân. Người Nhật hơn chúng ta ở một điểm, họ rất đoàn kết khi ra thị trường nước ngoài, có tính cộng đồng cao.

Nếu một doanh nghiệp Nhật đã đàm phán với một đối tác nước ngoài khác sẽ không có bất kỳ doanh nghiệp Nhật nào khác cạnh tranh, hạ giá để phá mối làm ăn của doanh nghiệp kia, bởi tính tự tôn và cộng đồng của họ rất cao. Khi ra nước ngoài, các doanh nghiệp lớn cũng ưu tiên sử dụng các doanh nghiệp nhỏ làm nhà cung cấp, người dân Nhật Bản và cả Hàn Quốc cũng ưu tiên sử dụng hàng hoá nội địa.

Vì vậy, phải khơi dậy tinh thần dân tộc, đoàn kết trong hợp tác với thế giới, đồng thời nâng cao vị trí, vai trò của các hiệp hội nghề nghiệp để tránh các doanh nghiệp bán phá giá, gây lợi cho các đối tác nước ngoài. Thà là để cho doanh nghiệp cùng nước họ hưởng lợi chứ người Nhật không bao giờ để doanh nghiệp nước ngoài hưởng lợi.

Người Hoa có cộng đồng kinh doanh người Hoa, người Hàn, người Nhật có cộng đồng của họ thì Việt Nam vốn đã nhiều doanh nghiệp nhỏ càng phải đoàn kết.

Cộng đồng doanh nghiệp cần kiến nghị căn cứ đường lối của Đảng, Quốc hội sớm ban hành Luật về Tổ chức xã hội, trong đó quy định hành lang pháp lý đối với Hiệp hội ngành nghề làm căn cứ để từng Hiệp hội hình thành quan hệ hợp tác và phân công đối với từng loại hình doanh nghiệp, tạo thành hợp lực của từng Cộng đồng doanh nghiệp trong cuộc cạnh tranh trên thị trường trong nước và thị trường thế giới.

Vậy với các doanh nghiệp tư nhân, cần làm gì để nắm bắt cơ hội đổi mới, bứt phá trong bối cảnh mới?

Với doanh nghiệp tư nhân, tôi cho rằng cần thực hiện ngay mấy giải pháp. Thứ nhất là, đổi mới công nghệ, bồi dưỡng nhân lực chất lượng cao, để chuyển nhanh sang kinh tế số, kinh tế tuần hoàn

Doanh nghiệp cần có quan điểm, nhận thức về việc chuyển sang kinh tế số, doanh nghiệp số, sản xuất và kinh doanh xanh là giải pháp quan trọng trong bối cảnh mới.

Bởi vì, nếu không thay đổi mô hình tăng trưởng của mình thì không bảo đảm tạo ra lợi thế khai thác tiềm năng của từng loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo xu hướng mới lấy khoa học và công nghệ, nhân lực tạo ra năng suất và chất lượng cao, hiệu quả kinh tế của sản xuất, kinh doanh, thậm chí bị đào thải không những trên thị trường thế giới, mà cả thị trường trong nước.

Thứ hai là điều chỉnh chiến lược kinh doanh và đầu tư. Từ cách tiếp cận mới, sửa đổi, bổ sung chiến lược kinh doanh trên cơ sở chuyển sang quản trị doanh nghiệp theo xu hướng số, AI, Blochain, Fintech để đáp ứng với đòi hỏi của FTAs thế hệ mới trong hợp tác và đầu tư, tham gia có hiệu quả với các doanh nghiệp trong thương mại và đầu tư với đối tác nước ngoài.

Cũng như, nhu cầu sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng sản phẩm xanh, thân thiện với môi trường, giảm thiểu khi phát thải hướng tới Net 0 vào năm 2050.

Cuối cùng là chủ động tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu bằng cách đổi mới công nghệ, sản xuất, kinh doanh thông minh đáp ứng đầy đủ tiêu chí của các doanh nghiệp FDI để gia tăng giá trị sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh hàng hoá, từng bước xây dựng thương hiệu có uy tín trên thị trường trong nước, thị trường khu vực và thế giới.

Các doanh nghiệp lớn, tập đoàn kinh tế trong nước làm đầu tàu trong việc hợp tác và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm theo hướng nâng dần quy mô vốn, đổi mới công nghệ, nhân lực, quản trị doanh nghiệp để cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam làm chủ thị trường trong nước, tiến tới gia tăng thị phần từng loại sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng ngày càng cao.

Xin cảm ơn ông!

Nguồn: doanhnhanvn

Đọc tiếp

Chuyện làm ăn

Nước mắm truyền thống trước nguy cơ suy giảm nguồn cá cơm

Đánh bắt cá cơm.

Dọc các làng chài ven biển miền Trung, từ bao đời nay, nước mắm không chỉ là một sản phẩm, mà còn là biểu tượng của truyền thống, của niềm tự hào văn hóa. Thế nhưng, giữa cơn bão của biến đổi khí hậu, đánh bắt quá mức và sự cạnh tranh khốc liệt của nước mắm công nghiệp, nghề làm nước mắm truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một. Cốt lõi của vấn đề nằm ở nguồn cá cơm – nguyên liệu thiết yếu để tạo nên giọt nước mắm cốt đậm đà.

Nỗi lo mất cá – Mất cả một ngành nghề truyền thống

Cá cơm phát triển mạnh ở các vùng biển ven bờ, nơi có hệ sinh thái giàu dinh dưỡng, nhưng tình trạng đại dương nóng lên và giảm lượng oxy trong nước đã khiến đàn cá di chuyển xa hơn hoặc thu nhỏ kích thước. Theo Renato Salvatteci, nhà nghiên cứu nghề cá tại Đại học Christian Albrecht (Kiel, Đức), sự thay đổi nhiệt độ toàn cầu từng tác động đến kích thước cá trong quá khứ, và nếu xu hướng này tiếp diễn, cá cơm có thể sẽ không thể tồn tại trong môi trường quen thuộc của nó.

Hệ quả không chỉ dừng lại ở việc ảnh hưởng đến sản lượng nước mắm. Cá cơm là mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn đại dương, làm thức ăn cho các loài cá lớn hơn như cá thu, cá ngừ – những loài có giá trị kinh tế cao. Chúng cũng là nguyên liệu chính để sản xuất bột cá, phục vụ ngành nuôi trồng thủy sản. Nếu sản lượng cá cơm suy giảm, toàn bộ ngành thủy sản Việt Nam có thể bị ảnh hưởng nặng nề, kéo theo những hệ lụy về kinh tế và an ninh lương thực.

Tình trạng đánh bắt quá mức càng làm vấn đề trở nên trầm trọng hơn. Từ những năm 1980, phương pháp đánh bắt công nghiệp với lưới kéo quy mô lớn đã quét sạch nhiều loài cá, khiến sản lượng đánh bắt không còn tăng trưởng, dù ngư dân vẫn cố gắng ra khơi nhiều hơn. Thậm chí, theo một nghiên cứu năm 2021 của Đại học British Columbia (Canada), ngay cả khi thế giới kiểm soát được mức tăng nhiệt toàn cầu dưới 1,5°C và giảm một nửa cường độ đánh bắt cá, Biển Đông vẫn mất hơn 20% trữ lượng cá. Nếu nhiệt độ tăng đến 4,3°C, gần như toàn bộ nguồn cá sẽ biến mất.

Giữa thách thức, một gia đình vẫn kiên trì giữ lửa nghề nước mắm

Giữa biến động đó, tại một làng chài nhỏ ven biển miền Trung, gia đình ông Bùi Văn Phong vẫn gắng sức giữ nghề làm nước mắm truyền thống đã trải qua bốn thế hệ. Sau khi chiến tranh kết thúc, ông Phong đã có cơ hội rời quê hương để tìm kiếm tương lai khác, nhưng ông quyết định ở lại, tiếp tục nghề cha ông để lại. Ngày nay, con trai ông, Bùi Văn Phú, 41 tuổi, tiếp nối truyền thống ấy, nhưng con đường phía trước không hề dễ dàng.

“Nước mắm không chỉ là gia vị. Nó là một phần của lịch sử, văn hóa. Là niềm tự hào của gia đình tôi và bao đời người dân làng chài,” ông Phú chia sẻ.

Nguyên liệu cốt lõi để làm nên giọt nước mắm thượng hạng vẫn là cá cơm. Mùa đánh bắt cá cơm kéo dài từ tháng 1 đến tháng 3, khi đàn cá tụ về ngoài khơi Đà Nẵng. Những con cá đạt chuẩn về kích thước và độ tươi ngay lập tức được trộn với muối biển rồi cho vào thùng ủ. Gia đình ông Phú sử dụng công thức 3 phần cá – 1 phần muối, một tỷ lệ đã được truyền lại từ nhiều đời.

Thời gian ủ kéo dài đến 18 tháng. Trong quá trình lên men, hỗn hợp phải được khuấy đều đặn hàng tuần để đảm bảo hương vị và màu sắc đạt chuẩn. Muối biển từ các vùng khác nhau cũng tạo ra hương vị khác nhau, và chính bí quyết riêng của mỗi gia đình làm nên sự khác biệt của từng thương hiệu nước mắm truyền thống.

Nhưng những năm gần đây, ông Phú ngày càng gặp khó khăn hơn trong việc tìm nguồn cá đạt chuẩn. Sản lượng đánh bắt giảm, kích thước cá nhỏ dần, khiến nhiều ngư dân thậm chí phải chuyển sang nghề khác. Nếu không có mối quan hệ lâu năm với các ngư dân đánh bắt cá cơm, gia đình ông Phú có thể đã phải mua cá với giá cao hơn rất nhiều trên thị trường.

“Nhiều gia đình làm nước mắm trong làng đã phải bỏ nghề. Giá cá cơm cao, trong khi giá nước mắm truyền thống không thể tăng mạnh vì người tiêu dùng còn e ngại chi phí. Chúng tôi đang cố giữ nghề, nhưng cũng lo lắng cho tương lai,” ông Phú chia sẻ.

Tương lai nào cho nước mắm truyền thống Việt Nam?

Việt Nam hiện là một trong hai quốc gia xuất khẩu nước mắm lớn nhất thế giới, cùng với Thái Lan. Theo dự báo của Introspective Market Research, thị trường nước mắm toàn cầu sẽ tăng trưởng từ 18,5 tỷ USD năm 2023 lên gần 29 tỷ USD vào năm 2032. Để tận dụng cơ hội này, Việt Nam đang đẩy mạnh cải thiện tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường như Mỹ, châu Âu và Nhật Bản.

Tuy nhiên, nước mắm truyền thống đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ nước mắm công nghiệp, vốn có giá thành rẻ hơn và dễ tiếp cận người tiêu dùng hơn. Nhiều nhà sản xuất nước mắm truyền thống đang tìm cách hiện đại hóa quy trình mà vẫn giữ được hương vị nguyên bản, đồng thời tăng cường quảng bá sản phẩm đến thị trường quốc tế.

Dẫu vậy, vấn đề cốt lõi vẫn là nguồn nguyên liệu. Nếu không có cá cơm, không có nước mắm truyền thống. Nếu ngư dân không còn mặn mà với nghề, thì những giọt nước mắm cốt lâu đời cũng có thể trở thành ký ức.

Giữ gìn nước mắm – Giữ gìn bản sắc dân tộc

Nước mắm không đơn thuần chỉ là một loại gia vị. Nó là linh hồn của ẩm thực Việt, là thứ hương vị mà những người con xa quê luôn nhớ về. Các đầu bếp hàng đầu của Việt Nam từng khẳng định rằng không có nước mắm, ẩm thực Việt Nam sẽ mất đi bản sắc.

Dẫu khó khăn, những người như ông Phú vẫn nỗ lực giữ gìn nghề truyền thống, với hy vọng thế hệ sau vẫn còn cơ hội tiếp tục công việc này. Nhưng để làm được điều đó, cần sự chung tay từ nhiều phía – từ chính sách hỗ trợ ngư dân, kiểm soát đánh bắt bền vững, đến việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về giá trị của nước mắm truyền thống.

“Nước mắm không chỉ là gia vị để nấu ăn. Đó là nghề thủ công, là văn hóa, là truyền thống mà chúng tôi cần gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau,” ông Phú nói, trong khi đôi tay vẫn đang tỉ mỉ khuấy đều từng thùng nước mắm, giữ vững một nghề đã tồn tại hàng trăm năm qua.

Thế nhưng, nếu nguồn cá cơm cứ tiếp tục suy giảm, liệu rằng những giọt nước mắm cốt đậm đà của làng chài Việt Nam có còn tồn tại trong vài thập kỷ tới?

Nguồn: vnbusiness

Đọc tiếp

Chuyện làm ăn

Long Châu, Pharmacity và những cái tên nào đang chia phần ‘miếng bánh’ tỷ đô ngành bán lẻ dược phẩm?

Thị phần các chuỗi nhà thuốc tại Việt Nam tính đến tháng 11/2024. Ảnh: Vietdata

Thị trường dược phẩm bán lẻ Việt Nam đang ‘nóng’ hơn bao giờ hết khi đó là cuộc chiến giành thị phần giữa các chuỗi nhà thuốc. Loạt ‘ông lớn’ Long Châu, Pharmacity, An Khang đang không ngừng bứt phá, song sự trỗi dậy của những cái tên mới như Phano Pharmacy, Trung Sơn Pharma… cũng đã cho thấy bức tranh toàn cảnh liên tục biến động và đầy bất ngờ.

Ngành bán lẻ dược phẩm được định giá ở mức 2 tỷ USD‏

‏‏Thị trường bán lẻ dược phẩm tại Việt Nam đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát. Mọi người ngày càng quan tâm đến sức khỏe của mình và sẵn sàng chi nhiều hơn cho các loại dược phẩm bảo vệ sức khỏe. Ngoài ra, sự dịch chuyển dân số già hóa đã dẫn đến nhu cầu về dược phẩm tăng lên, đặc biệt là khi tuổi già thường đi kèm với nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. ‏

‏Với sự tăng trưởng ổn định về nhu cầu dược phẩm, các chuỗi nhà thuốc ngày càng nhận ra tiềm năng phân phối các sản phẩm này. Trong những năm tới, thị trường dược phẩm của Việt Nam được dự đoán sẽ mở rộng hơn nữa, được thúc đẩy bởi nhận thức về chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng trong dân số. Do đó, ngành chuỗi nhà thuốc đã nổi lên như một cơ hội đầu tư đầy hứa hẹn.

Sức hấp dẫn của thị trường này đã được chứng minh khi loạt thương hiệu lớn liên tiếp đầu tư vào lĩnh vực này. Mới đây nhất, hồi cuối năm 2024, Chris Blank, nhà sáng lập kiêm cựu CEO của Pharmacity đã thông báo khai trương chuỗi nhà thuốc mới mang tên Phượng Hoàng. ‏‏Từng điều hành Pharmacity – một trong ba chuỗi nhà thuốc có thị phần lớn nhất Việt Nam, ông Chris Blank nói mục tiêu của Phượng Hoàng “không phải là chiến thắng theo cách thông thường, mà là tiếp tục cuộc hành trình, tiếp tục phát triển, cải thiện và tạo ra những giá trị bền vững”.‏

‏Mặc dù nền kinh tế đang trải qua thời kỳ suy thoái kéo dài, các chuỗi nhà thuốc vẫn tiếp tục tăng doanh thu qua từng năm. Trong giai đoạn hậu COVID-19, một số chuỗi chứng kiến doanh thu giảm nhẹ, nhưng xu hướng chung trong năm năm qua là tăng trưởng.

Thống kê của Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, hiện thị trường thuốc Việt khoảng 7 tỷ USD, bình quân tiêu thụ thuốc 70 USD/đầu người, tăng gấp 10 lần so với năm 2000.‏

‏Việt Nam hiện thuộc nhóm quốc gia có tổng giá trị thị trường dược phẩm và mức tăng trưởng ngành dược nhanh nhất thế giới. Tổng giá trị thị trường dược phẩm tại Việt Nam đạt 2,7 tỷ USD trong năm 2015, tăng lên 5,1 tỷ USD năm 2018 và năm 2020 đạt 6,1 tỷ USD. Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ngành công nghiệp dược Việt Nam ở cấp độ 3 (cấp có ngành công nghiệp dược nội địa, có sản xuất thuốc generic, xuất khẩu được một số dược phẩm).‏

‏Theo thống kê từ Vietdata, trong quy mô 7 tỷ USD này, 70% thị phần thuộc về kênh đấu thầu bệnh viện. Điều này có nghĩa là thị trường bán lẻ, với 60.000 hiệu thuốc, chiếm 2 tỷ USD còn lại. Trong số này, 7 chuỗi nhà thuốc hiện đại, với hơn 3.000 cửa hàng và tổng doanh thu 1,1 tỷ USD, nắm giữ hơn 50% thị phần dược phẩm bán lẻ trên cả nước. ‏

‏Chuỗi nhà thuốc hoạt động thông qua ETC (thuốc theo toa) và OTC (thuốc không kê đơn). Kênh OTC hấp dẫn các nhà đầu tư do biên lợi nhuận cao hơn và không yêu cầu kê đơn, giúp người tiêu dùng dễ tiếp cận và thuận tiện hơn.

Ảnh: Vietdata

‏‏Cuộc đua giành ‘miếng bánh’ tỷ USD‏

‏Cuộc cạnh tranh để mở rộng hệ thống nhà thuốc và thống lĩnh thị trường ngày càng trở nên khốc liệt, được hỗ trợ tài chính mạnh mẽ từ các tập đoàn mẹ. Sự hỗ trợ này đóng vai trò là bàn đạp để các chuỗi liên tục mở rộng sự hiện diện của mình. Cả vốn trong nước và nước ngoài đều đang gia tăng cạnh tranh, bởi tiềm năng lớn của thị trường này. ‏

‏Theo số liệu thống kê từ Vietdata, 3 ‏‏chuỗi nhà thuốc lớn nhất là Long Châu, An Khang và Pharmacity đang dẫn đầu thị trường. Tại nhiều khu dân cư, các chuỗi này nằm trên cùng một con phố hoặc cạnh nhau, làm nổi bật sự cạnh tranh khốc liệt trong việc thu hút khách hàng. Các hiệu thuốc mọc lên nhanh chóng, với mật độ cửa hàng cao ở cả các khu đô thị lớn và nhỏ.‏

‏Tuy nhiên, với sự cạnh tranh khốc liệt, một số chuỗi nhà thuốc đã buộc phải cắt giảm chi nhánh do kém hiệu quả. Trên thực tế, việc mở rộng quy mô không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích kinh tế, chưa kể đến việc lãng phí nguồn lực không tạo ra giá trị thực sự cho doanh nghiệp. Mặc dù được các tập đoàn lớn hậu thuẫn, các chuỗi này liên tục phải đối mặt với áp lực duy trì hiệu quả kinh doanh và đảm bảo tăng trưởng bền vững.‏

‏Theo BCTC hợp nhất quý IV/2024 do C‏‏TCP Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (FPT Retail, mã: FRT)‏‏ công bố, ‏‏FPT Long Châu ghi nhận doanh thu năm 2024 đạt 25.320 tỷ đồng, chiếm 59% tổng doanh thu và tăng 59% so với năm trước. Doanh thu trung bình trên mỗi nhà thuốc duy trì khoảng 1,2 tỷ đồng/tháng.‏

‏Long Châu là một trong những hệ thống bán lẻ dược phẩm lớn nhất và phát triển nhanh nhất tại Việt Nam. Năm 2016, chuỗi này có 185 nhà thuốc, tính đến hết tháng 3/2025, số lượng đã tăng lên 1.998, tăng trưởng gấp hơn 10 lần trong 8 năm qua. ‏

‏Long Châu cũng đã mở rộng sang dịch vụ tiêm chủng bằng cách thành lập các Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, bổ sung cho mô hình nhà thuốc và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động. Hiện Long Châu sở hữu 124 trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc.

Pharmacity từng là chuỗi bán lẻ dược phẩm hàng đầu tại Việt Nam, đã trở nên nổi tiếng nhờ tốc độ tăng trưởng nhanh chóng và mục tiêu đầy tham vọng là đạt 5.000 nhà thuốc vào năm 2025. Tuy nhiên, sau khi mở rộng nhanh chóng, chuỗi này đã phải đối mặt với thách thức trong việc duy trì thị phần.‏

‏Tốc độ tăng trưởng nhanh dẫn đến các vấn đề về hiệu suất, buộc Pharmacity phải đóng cửa các chi nhánh hoạt động kém hiệu quả. Tính đến nay, chuỗi nhà thuốc này còn 940 hiệu thuốc. Vị trí dẫn đầu mà Pharmacity từng nắm giữ hiện đã chuyển sang Long Châu, chủ yếu là do khó khăn trong việc điều chỉnh giá sản phẩm và đảm bảo nguồn cung thuốc đầy đủ.‏

‏Từ năm 2022, Pharmacity đã trải qua một số thay đổi về vị trí CEO. Cụ thể, ‏‏năm 2022, nhà sáng lập là ông Chris Blank rời vị trí Tổng giám đốc, người thay thế là bà Trần Tuệ Tri; sang 2023, Công ty có Tổng giám đốc mới là ông Deepanshu Madan. ‏‏Điều này đã ảnh hưởng đến định hướng chiến lược của chuỗi. Để vượt qua những thách thức này, Pharmacity đã chủ động sửa đổi chiến lược định giá và mở rộng danh mục sản phẩm, nhấn mạnh vào việc cải thiện dịch vụ thuốc theo toa. ‏

‏Sau khi đối mặt với cuộc khủng hoảng kép từ cả môi trường kinh tế và các vấn đề nội bộ công ty, Pharmacity đã trải qua một năm tài chính khó khăn nữa. Doanh thu của công ty trong năm 2024 giảm khoảng 15% so với năm trước, chủ yếu là do đóng cửa gần 200 cửa hàng. Mặc dù cắt giảm các chi nhánh không hiệu quả, chuỗi này vẫn báo cáo khoản lỗ ròng hơn 900 tỷ đồng. Sau hai năm liên tiếp thua lỗ đáng kể và thay đổi lãnh đạo thường xuyên, Tổng giám đốc điều hành Pharmacity đã tái khẳng định cam kết của công ty trong việc giành lại vị thế trên thị trường và giành lại khách hàng.‏

‏An Khang là chuỗi nhà thuốc được Thế Giới Di Động mua lại vào năm 2017 và sở hữu hoàn toàn từ năm 2021. Trước đó, MWG đặt mục tiêu đầy tham vọng là mở rộng An Khang lên 2.000 nhà thuốc, nhưng kế hoạch này tỏ ra khó khăn vì số lượng chi nhánh đã dần giảm. ‏‏Trong năm 2023, An Khang chỉ tăng 27 nhà thuốc lên con số 527. Sang tới 2024, quy mô chủ yếu đi ngang trong giai đoạn đầu năm trước khi ghi nhận động thái thu hẹp mạnh mẽ từ tháng 6.‏

‏Tính đến cuối năm 2024, chuỗi nhà thuốc An Khang còn 326 nhà thuốc, giảm 200 nhà thuốc so với đầu năm, hoạt động đóng cửa các cửa hàng diễn ra vào 10 tháng đầu năm, 2 tháng cuối cùng của năm, An Khang không đóng cửa thêm nhà thuốc nào.‏

‏Báo cáo tài chính năm 2024 của Thế giới di động (mã: MWG) cho thấy, chuỗi nhà thuốc An Khang đạt doanh thu cả năm gần 2.300 tỷ đồng, tăng trưởng 3% so với cùng kỳ. Riêng quý IV/2024, doanh thu bình quân/cửa hàng tăng 15% so với mức trung bình 2 quý liền trước và mức lỗ đã giảm đáng kể so với các quý còn lại trong năm. Năm 2024, An Khang lỗ gần 347 tỷ đồng, nâng lỗ lũy kế lên mức 1.008 tỷ đồng.‏

‏Mặc dù doanh thu tăng trưởng, nhưng lợi nhuận vẫn là thách thức đối với An Khang. Mặc dù không mở thêm nhà thuốc mới, nhưng chi phí nâng cấp sản phẩm, xây dựng thương hiệu, tồn kho và chi phí tiếp thị đã làm xói mòn lợi nhuận. ‏‏Trong khi MWG đặt mục tiêu đạt điểm hòa vốn chuỗi nhà thuốc An Khang vào quý II năm nay, chuyên gia SSI Research dự báo, doanh thu năm 2025 của chuỗi nhà thuốc An Khang có thể giảm còn 2.000 tỷ đồng do MWG vẫn đang gặp khó khăn với mô hình kinh doanh nhà thuốc và có thể chịu lỗ 232 tỷ đồng trong 2025.‏

‏MEDiCARE là chuỗi nhà thuốc kết hợp bán dược phẩm với mỹ phẩm chăm sóc sức khỏe và làm đẹp. Mô hình kinh doanh này giúp MEDiCARE đa dạng hóa danh mục sản phẩm và tiếp cận lượng khách hàng rộng hơn, qua đó nâng cao hiệu quả kinh doanh của từng chi nhánh. Hiện nay, MEDiCARE đang vận hành hơn 140 cửa hàng trên khắp Việt Nam và Myanmar.‏

‏Theo Vietdata, tại MEDiCARE, dược phẩm chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong doanh số so với mỹ phẩm, nghĩa là hầu hết người tiêu dùng vẫn coi MEDiCARE là một nhà bán lẻ mỹ phẩm hơn là một hiệu thuốc. Trong khi cả chuỗi mỹ phẩm và dược phẩm đều phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt, MEDiCARE vẫn chưa thể nổi bật trong cả hai lĩnh vực. Sự mở rộng của các đối thủ cạnh tranh lớn hơn đặt ra một thách thức đáng kể cho MEDiCARE, xét đến quy mô tương đối khiêm tốn của công ty.‏

‏Hiệu quả kinh doanh của chuỗi không mấy khả quan. Doanh thu dao động trong khoảng 200 – 300 tỷ đồng và có xu hướng giảm. Năm 2023, chuỗi tạo ra 240 tỷ đồng, tương đương khoảng 1,7 tỷ đồng/cửa hàng, mặc dù có vị trí đắc địa tại các trung tâm thương mại hoặc các tuyến phố lớn. Tuy nhiên, các vị trí đắc địa này vẫn chưa tạo ra đủ doanh thu để trang trải chi phí bán hàng, khiến chuỗi lỗ hơn 110 tỷ đồng.‏

‏Trung Sơn Pharma được thành lập năm 1997, là chuỗi nhà thuốc lớn nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Năm 2023, Trung Sơn đã bán 51% cổ phần cho Donghwa Pharma (Hàn Quốc) với giá 30 triệu USD, định giá công ty ở mức hơn 1.400 tỷ đồng.‏

‏Từ khi có cổ đông nước ngoài, Trung Sơn Pharma đã mở rộng lên 200 nhà thuốc, tăng 60 chi nhánh và có kế hoạch mở rộng lên 460 cửa hàng tại Đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh.‏

‏Mô hình kinh doanh của Trung Sơn cân bằng giữa dược phẩm và mỹ phẩm. Ngoài ra, Trung Sơn Pharma còn sở hữu một phòng khám thẩm mỹ, một trung tâm mỹ phẩm và một nền tảng thương mại điện tử. Sự đa dạng này cùng sự hiện diện mạnh mẽ tại Đồng bằng sông Cửu Long đã giúp Trung Sơn Pharma tạo ra doanh thu lên tới hàng tỷ đồng.‏

‏Dữ liệu từ Vietdata, năm 2023, doanh thu Trung Sơn Pharma giảm hơn 7%, có thể do những thách thức kinh tế rộng lớn hơn. Đáng chú ý hơn, lợi nhuận ròng giảm mạnh, công ty báo lỗ gần 60 tỷ đồng.‏

‏Từng được kỳ vọng có vị trí vững chắc trên thương trường sau khi hợp tác với Masan và sáp nhập vào hệ thống Winmart, tuy nhiên, Phano Pharmacy lại khá ít xuất hiện và thị phần cũng ngày càng khiêm tốn. ‏‏Theo Nhịp cầu đầu tư, năm 2017, Phano là hệ thống dẫn đầu thị trường bán lẻ dược phẩm với chuỗi 60 nhà thuốc. Tuy nhiên, vài năm gần đây, thị trường bán lẻ dược phẩm cạnh tranh rất khốc liệt, Pharmacity với nguồn vốn đầu tư lớn đã liên tục bành trướng, chưa kể sự tham gia của những tân binh. Cập nhật đến tháng 3/2025, chuỗi nhà chuỗi này còn vỏn vẹn 37 cửa hàng, chủ yếu tập trung tại TP HCM. ‏

‏ECO Pharma là chuỗi nhà thuốc có ít chi nhánh nhất, nằm trong hệ sinh thái cùng Bệnh viện Tâm Anh và Trung tâm tiêm chủng VNVC. Công ty chủ yếu phân phối dược phẩm cho các nhà thuốc bệnh viện và các hiệu thuốc bán lẻ trên toàn quốc. Năm 2023, chuỗi ghi nhận doanh thu giảm hơn 28% so với năm trước. Chi phí quảng cáo thường xuyên vào giờ cao điểm cũng dẫn đến chi phí đáng kể cho chuỗi. Đến cuối năm 2023, lợi nhuận của công ty giảm xuống chỉ còn hơn 1 tỷ đồng, cải thiện đôi chút so với năm trước, nhưng biên lợi nhuận ròng 0,1% vẫn cực kỳ mỏng.

Nguồn: doanhnhanvn

Đọc tiếp